Bioscope Dekho

म्हटलं तर काहीच नाही, म्हटलं तर बरंच काही असलेला हा चित्रपट एकत्र कुटुंबपद्धतीमधे असणारे रूसवे फुगवे पण तरीही एकमेकांशी असणारी बांधिलकी यांचं सुरेख चित्र दाखवतो. एका ठिकाणी कुटुंबाचा रूढीवादीपणा आपल्याला हैराण करतो तर जेव्हा त्याच्यामागे आपल्याच जीवलगाचं भलं चिंतीलेलं दिसतं तेव्हा तो रूढीवादीपणा आवडून जातो. ग्रीक कुटुंबातील टॉला आता ३० वर्षांची झालीये पण तिच्या स्थूल बांध्यामुळे तिचं लग्न जमत नाही. पण आपलं लग्न न जमणं ही एकच समस्या टॉलाकडे नाहीये. टॉलाची मुख्य समस्या आहे ती आपल्या वडीलांचं ग्रीक संस्कृतीच्या प्रभावाखालचं अतिरेकी वागणं. अमेरिकेत राहूनही आपल्या मुलांची ग्रीक संस्कृतीची बांधिलकी रहावी म्हणून त्यांनी टॉलाला ग्रीक शिकायला पाठवलं. ग्रीक स्त्री म्हणजे कितीही शिकली तरी दोन-तीन मुलांना जन्म देऊन नव-याचं घर सांभाळणारी, थोडक्यात चूल आणि मूल परंपरेमधली स्त्री असा ते आजही विचार करतात. ग्रीक रीतीरिवाज, परंपरा ते सहजासहजी सोडायला तयार नाहीत. टॉलाला ते वारंवार या गोष्टीची जाणीव करून देत रहातात. तिला तिच्या मनाप्रमाणे आजपर्यंत काहीही करता आलेलं नाही. लग्न करून असंच वागायलादेखील टॉलाच...

लीप इयर म्हणजे चार वर्षांनी एकदा फेब्रुवारी महिन्यात एक दिवस जादा देणारं वर्षं. पूर्वी स्त्रियांनी पुरूषांना लग्नासाठी मागणी घालण्याची पद्धत नव्हती, तेव्हा पाचव्या दशकात केव्हातरी आयर्लंड्मधे ही परंपरा सुरू झाली - लीप वर्षातील फेब्रुवारी महिन्याच्या शेवटच्या दिवशी म्हणजे २९ फेब्रुवारीला स्त्रीने पुरूषाला लग्नाची मागणी घालायची. १९२८ मधे तर स्कॉटलंडमधे असा कायदाच निघाला की लीप वर्षातील फेब्रुवारी महिन्याचा शेवटी लग्नोत्सुक स्त्री, तिच्या प्रियकराला किंवा तिच्या मनात भरलेल्या पुरूषाला लग्नाची मागणी घालू शकते. स्त्रीने पुरूषाला मागणी घालण्याचा हा हक्काचा दिवस आणि जर पुरूषाने या मागणीचा अव्हेर केला, तर त्याला दंड होत असे. हा दंड म्हणजे त्या स्त्रीला एक चुंबन किंवा एक महागडा पोशाख देणे या स्वरूपाचा असे. बोस्टनमधे काम करणा-या अ‍ॅनाचं जेरेमीवर प्रेम आहे. तो आज तिला लग्नाची मागणी घालेल असं वाटून ती त्याला भेटण्यासाठी खूप तयारी करून जाते पण प्रत्यक्षात जेरेमी तिला मागणी घालतच नाही. उलट त्याला काहीतरी महत्त्वाचं काम निघाल्याने ड्युबलिनला जावं लागतं. लग्नासाठी उत्सुक असलेली अ‍ॅना चार वर्षं झाल...

न्यू यॉर्कसारख्या मोठ्या शहरात काम करणारी बेथ आपल्या कामाशी इतकी एकरूप झालेली आहे की प्रेमासारखी गोष्ट तिच्या आयुष्यात आली. आपल्या बॉयफ्रेंडबरोबरचे संबंध तोडताना ती हे स्पष्टपणे सांगते की जेव्हा तिला तिच्या कामापेक्षाही जास्त महत्त्वाचा वाटेल असा कुणीतरी भेटेल, तेव्हा ती नक्की विवाहबद्ध होईल. बेथदेखील खऱ्या प्रेमासाठी आसुसलेली असते पण हे प्रेम आपल्याला कधीच मिळणार नाही, असं तिला वारंवार वाटतं. बहिणीच्या लग्नासाठी म्हणून ती रोमला जाते आणि नवरदेवाचा भाऊ निक तिला आवडतो पण त्याला दुस-याच एका स्त्रीच्या बाहुपाशात ती पहाते आणि तिला वाटतं की जगात खरं प्रेम अस्तित्वातच नसावं. शॅम्पेनच्या तिरिमिरीत बेथ फाउंटन ऑफ लव्ह मधे पाय सोडून बसते. या फाउंटनकडे न पहाता कॉईन टाकून जर प्रेमाची इच्छा केली तर ती फलद्रूप होते, अशी या फाउंटनची महती आहे. वारंवार प्रेमात अयशस्वी होणारी बेथ आपल्यासारख्याच प्रेमाची खोटी आस बाळगणा-या काही वेड्यांना मुक्त करायचं ठरवते आणि त्या फाउंटन ऑफ लव्ह मधील काही कॉईन्स चोरते. तिला वाटतं की ज्यांचे कॉईन्स तिने चोरलेत, ते लोक आता प्रेमभंगापासून वाचतील पण प्रत्यक्षात भलतंच घडत...

सर्वसामान्य माणसांसाठी धोकादायक असलेल्या मनोरूग्णांना शटर आयलन्ड या ठिकाणी एका मनोरूग्णालयात ठेवलं आहे. या रूग्णालयातून रेचल सलॅन्डो नावाची मनोरूग्ण स्त्री सर्वांच्या डोळ्यात धूळ फेकून पळ काढते आणि तिचा शोध घेण्यासाठी टेड डॅनिअल्स आणि चक ऑले या दोन मार्शल्सना पाचारण करण्यात आलेलं असतं. खरंतर चारही बाजूंनी समुद्र आणि उंच कडेकपा-यांतून अनवाणी पळ काढणं कुठल्याही मनोरूग्णाला अशक्यच असतं, हे मनोरूग्णालयाचे सुरक्षा अधिकारीही बोलून दाखवतात. रेचल मात्र तिथून पळ काढण्यात यशस्वी होते. शटर आयलन्डवर दाखल झाल्याक्षणापासूनच टेड डॅनिअल्सला तिथे काहीतरी गूढ घडत असल्याचा भास होत असतो. कदाचित त्याच्या दिवंगत पत्नीच्या मृत्यूला कारणीभूत असलेला ऍन्ड्र्यू लेडीस याच मनोरूग्णालयात दाखल असल्यामुळे असेल. रेचलच्या शोधासोबतच टेडीला ऍन्ड्र्यूला पहाण्याचीही उत्सुकता आहेच. आपल्या कामाला सुरूवात केल्यावर टेडला लक्षात येऊ लागतं की आपल्याला इथे काहीतरी गूढ घडतंय असं जे वाटतंय, ते खरं असावं. मनोरूग्णालयातील कर्मचारीच नव्हेत, तर पेशंट्ससुद्धा त्याच्यापासून काहीतरी लपवत आहेत, असं त्याला सारखं वाटत रहातं. डॉक्टर कॉली यां...

अनाथालयात रवानगी झाल्यावर त्याला एक मारेकरी बनण्याचं शास्त्रशुद्ध प्रशिक्षण दिलं जातं. त्याच्यासारखी अनेक मुलं त्या अनाथालयात निंजा बनण्याचं प्रशिक्षण घेत असतात. त्यांना आपला भाऊ नि आश्रयकर्त्याला वडील समजायचं असतं, हे त्याला शिकवलं जातं. मारेक-याला हृदय नसतं, त्याने फक्त जीव घ्यायचा असतो हे त्याच्या मनावर बिंबवलं जातं. त्यासाठी खडतर परिश्रम आणि अपार वेदना यांना तो सामोरा जातो. पण मारेक-याला हृदय नसतं, हे काही त्याला शिकता येत नाही. तारूण्याच्या उंबरठ्यावर त्याचाचसारखी निंजा बनण्याचं प्रशिक्षण घेणारी "ती" त्याच्याही नकळत त्याच्या हृदयात आपलं स्थान निर्माण करते. मोठेपणी तो एक मारेकरी होतोही पण हृदयात जागा निर्माण करून गेलेल्या तिला तो विसरू शकत नाही. तिच्याचसारख्या आणखी एका तरूणीशी त्याची पुन्हा गाठभेठ होते पण अगदी निराळ्या परिस्थितीत. आपल्याच भावांशी आणि आश्रयकर्त्याशी वैर पत्करल्याची किंमत मोजणं त्याला भाग असतं. किल बिल च्या दुस-या भागात ज्या प्रकारचा हिंसाचार दाखवला आहे, अगदी तसाच हिंसाचार या संपूर्ण चित्रपटात ठायी ठायी भरलेला आहे. मात्र ’पुढे काय’ची उत्कंठा या चित्रपट...